WULANGREH "PUPUH I PADA 7 LAN 8"

Serat Wulangreh anggitan ISKS Paku Buwono IV
(Pupuh I Dhandhanggula Pada 7 lan 8)

07

Angel temen ing jaman puniki, ingkang pantes kena ginuronan, akeh wong jaya, ngelmune, lan arang ingkang manut, yen wong ngelmu ingkang netepi, ing panggawening sarak, den arani luput, nanging ta asesenengan, nora kena den wor kakarepaneki, pancene prijangga.

08

Ingkang lumrah ing mangsa puniki, mapan guru ingkang golek sabat, tuhu kuwalik karepe, kang wus lumrah karuhun, jaman kuna mapan si murid, ingkang pada ngupaya, kudu angguguru, ing mengko iki ta nora, Kyai Guru narutuk ngupaya murid, dadiya kantira.

Gancaran

Pada 7

            Kanjeng Susuhunan Paku Buwono IV ngandaraken pamanggihipun babagan kawontenan ing wekdal sakmenika. Nglampahi gesang ing wekdal sakmenika kados awrat sanget. Para tiyang awrat anggenipun mbentenaken kados pundi tumindak ingkang saged dipuntuladhani lan kados pundi tumindak ingkang mboten prayogi menawi dipuntuladhani. Sanadyan kathah tiyang ingkang linangkung ngelmunipun, nanging sakmenika awis tiyang ingkang taksih nuhoni kewajibanipun marang Gusti. Menawi wonten tiyang ingkang ageng kawruhipun, tumindak marang kesaenan, lan remen mbelani tumindak ingkang leres mandar dipuwastani tiyang klentu. Dene tiyang ingkang namung lelangen utawi seneng-seneng lan mboten gadhah wigatosan marang tiyang sanesipun mandar dipuntuladhani lan dipunwastani tiyang ingkang leres.

            Kanjeng Susuhunan ugi mangertos sanget kawontenan wekdal sakmenika. Para tiyang awrat pepanggih kaliyan priyantun ingkang satuhu saged dipundadosaken dwija utawi guru. Saengga, sakmenika kathah tiyang ingkang sampun keblinger. Kedahipun, tiyang ingkang sae ing ngelmu utawi kawruh dipundadosaken tuladhan kang becik. Ananging, tiyang sakmenika asring nglirwakaken padamelan ingkang sae lan dipunanggep tumindak ingkang sampun leres. Sewalikipun, tiyang ingkang nglirwakaken sarak utawi pitutur ingkang saestu lan namung saged ngupados pepinginanipun piyambak kathah dipundadosaken panggladhi. Ananging, punika sedanten gumantung ing sedyanipun piyambak-piyambak.  Saengga, tiyang satunggal mboten sami kaliyan tiyang sanesipun anggenipun nglampahi gesang punika. Saben tiyang sampun gadhah kodrat lan watak ingkang benten, saengga tiyang ingkang tasih nglampahaken kesaenan kedah teteg lan waspada.

Pada 8

Kanjeng Susuhunan Paku Buwono IV kagungan pamanggih menawi ing wekdal sakmenika sampun limrah guru ingkang ngupados supados angsal sabat utawi murid. Kawontenan mekaten sampun kewalik lan benten sanget umpami ningali ing wekdal rumiyin. Rumiyin, murid ingkang kedah pados guru kangge ngangsu kawruh. Mekaten puniku wau sampun limrah dipuntindakaken dening para tiyang rikala rumiyin. Nanging mekaten sakmenika mboten dipunturut malih. Kanthi wekdal ingkang sangsaya majeng lan modern, kyai utawi guru pepara tindhak ngambara ngupadani murid supados purun tumut kaliyan piyampakipun.

Rikala rumiyin, para priyantun badhe nggeguru ngupados ngelmu kanthi rekaos saestu. Murid ingkang badhe ngembara ngupados guru ingkang gathuk kaliyan sedyanipun. Saged dipuntingali, kathah tuladhanipun tiyang utaminipun guru ingkang ngupados murid. Umpaminipun, ing margi-margi sakmenika wonten spanduk, baliho, pamplet, lan selebaran ingkang sumebar. Ing wewengkon pundi kemawon, wonten tiyang ingkang nawakaken sekolah kanthi ngunggulaken kalangkunganipun. Dadosipun, wekdal sakmenika kathah murid ingkang mboten satuhu marang pasinaonipun amargi sedyanipun kang utami mboten bedhe ngupados kawruh nanging amung remen kaliyan pamilutaning tiyang kathah. Amargi mekaten ugi, para murid ing wekdal samenika kirang ngurmati lan ngaosi marang gurunipun amargi mboten mangertosi sejatosipun tiyang ingkang ngangsu kawruh. Mekaten ugi, ingkang dados guru kedah sabar  lan taksih satuhu marang kewajibanipun mucal kanthi premati.